MPK Poznań: 125 lat tramwaju elektrycznego

Dokładnie 125 lat temu w stolicy Wielkopolski zakończyła się era tramwaju konnego, a przewoźnik – wówczas pod nazwą Posener Strassenbahn – otworzył kolejny rozdział w historii poznańskiej komunikacji miejskiej. Uruchomienie tramwaju elektrycznego trwale zmieniło oblicze publicznego transportu zbiorowego.

To wydarzenie, poprzedzone budową własnej elektrowni oraz montażem sieci trakcyjnej, spowodowało wielkie zainteresowanie mieszkańców: „Publiczność okazała dla nowego środka lokomocyi wielkie zaufanie, bo każdy wagon był przepełniony pasażerami” – opisywał wyjazd pierwszych tramwajów elektrycznych w 1898 roku „Kuryer Poznański”.

– Początki komunikacji miejskiej w Poznaniu sięgają 1880 roku. Wówczas, na trasie Dworzec Kolejowy – Stary Rynek, zaczęła funkcjonować pierwsza regularna linia tramwaju konnego. 18 lat później poznańska komunikacja wkroczyła w nowy etap: tramwaju elektrycznego. 6 marca 1898 roku rozpoczęto pasażerskie przewozy tramwajami trakcji elektrycznej. Wcześniej przewoźnik zbudował własną elektrownię – Miasto przekazało na ten cel parcelę przy ul. Grobla, a pracownicy Posener Strassenbahn, jak wówczas nazywało się MPK, rozpoczęli montaż sieci trakcyjnej – mówi Waldemar Łosiak, kustosz Izby Pamięci i Tradycji MPK Poznań.

Tramwaje konne po raz ostatni wyjechały na trasy 5 marca, następnego dnia na liniach komunikacyjnych zastąpiły je tramwaje elektryczne.

6 marca 1898 roku trasy tramwajowe przystrojono girlandami, a elektryczne wagony rozpoczęły kursy – początkowo na trasach zlikwidowanych tramwajów konnych. Jeździły liniami oznaczonymi kolorowymi światłami, a nie numerami: trasę linii białej wyznaczono od Dworca Głównego przez Stary Rynek na Ostrów Tumski, żółtej – podobną trasą, ale skróconą do ówczesnego mostu Chwaliszewskigo. Trasa linii czerwonej wiodła z rynku Jeżyckiego do Bramy Wildeckiej.  – Ponadto po godzinie 23.00 kursowały wagony nocne między Starym Rynkiem a Dworcem  Centralnym, oznaczane białym światłem w formie krzyża – pisał w książce „120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu” Jan Wojcieszak.

Debiut tramwajów elektrycznych wywołał spore zainteresowanie, ale i obawy. Media ostrzegały: – „Niewprawne oko z trudnością oceni szybkość z jaką porusza się wagon motorowy, dlatego lepiej by było gdyby każdy raczej poczekał kilka sekund, aniżeli w przypuszczeniu, że może jeszcze przejść na drugą stronę ulicy, wstępował na tory i relsy a tym samym narażał się na niebezpieczeństwo pochwycenia przez wagon”.

Wraz ze zelektryfikowaniem tramwaju, nastąpił rozwój tras komunikacyjnych: w kwietniu uruchomiono linię ze Starego Rynku do podmiejskiego wówczas Łazarza (później przedłużona do Górczyna), w maju – linię ze Starego Rynku do Wildy, następnie kolejne, do odleglejszych dzielnic miasta.

Pamiątką po tamtych czasach pozostaje – będący perełką historycznego taboru MPK Poznań – odbudowany wagon silnikowy Bergische Stahlindustrie Typu I z 1898 roku. W minionych latach można go było zobaczyć ulicach miasta głównie w okresie letnim, najczęściej wraz z wagonem doczepnym WD produkcji Carl Weyer – kursował na turystycznej linii historycznej H.

Jubileusz 125-lecia funkcjonowania tramwaju elektrycznego w Poznaniu sprawia, że ten rok będzie dla komunikacji miejskiej wyjątkowy. Kulminacją obchodów będzie – planowane na listopad br. – wydarzenie dla mieszkańców, połączone z obchodami dnia św. Katarzyny, patronki przewoźników.

Na zdjęciu – pocztówka ze zbiorów Sławomira Olejniczaka